Zalecenia dotyczą jeży przebywających czasowo pod opieką człowieka, których wiek, rozwój i stan zdrowia, pozwala na samodzielne pobieranie pokarmu. Podane karmy można również wykorzystać do dokarmiania jeży dziko żyjących w okresie ich największego zapotrzebowania na pożywienie lub jego braku.
Zapotrzebowanie na żywność
Ilość podawanej żywności musi być dokładnie wyliczona i odmierzana (ważenie), podawanie do syta powoduje objadanie się i prowadzi do otyłości. Długotrwałe przekarmianie prowadzi do otłuszczenia jelit oraz tłuszczowego zwyrodnienia wątroby. Sugeruje się, aby maksymalna masa ciała jeży dorosłych nie przekraczała 800–1200 g, a w przypadku nieletnich nie więcej niż 700 g w pierwszym roku życia. W ciągu jednej nocy jeż najczęściej dwukrotnie wypełnia swój żołądek.
W sumie średniej wielkości jeż zjada około 71 g pokarmu na dobę.
Dobowe zapotrzebowanie na energię dla jeża o masie ciała 500–700 g wynosi 90–140 kcal.
Na tej podstawie można przyjąć, że dzienna dawka żywności to 60–90 g mokrej karmy, natomiast suchej karmy powinna wynieść odpowiednio 18–28 g. Nie jest to jednak sztywna reguła, niektóre jeże potrzebują znacznie więcej pożywienia, nawet do 150 g. Zależy to od kaloryczności karmy oraz wieku jeża, pory roku, temperatury oraz aktywności.
Podawanie pożywienia
Karma powinna być wystawiana wieczorem, tak aby była dostępna w nocy. Niewielka ilość może być również udostępniona w ciągu dnia. W przypadku jeży chorych lub z niedowagą żywność należy wystawiać w dwóch porcjach. Dzięki temu można będzie pokryć zwiększone zapotrzebowanie, unikając objadania się. Jeżeli karmimy jeża w ciąży lub karmiącego młode, dzienna dawka żywności powinna być odpowiednio zwiększona i podzielona, może być podawana w trzech porcjach.
Monitorowanie masy ciała
Wśród jeży istnieje duża różnorodność w zapotrzebowaniu na pożywienie. Zależy to od cech osobniczych oraz uwarunkowań zewnętrznych. Dlatego podstawowym zabiegiem kontrolującym prawidłowość odżywiania jest systematyczne ważenie. Jest to tym bardziej istotne, kiedy karmiona jest np. grupa jeży.
W miarę jak jeże dorastają może się okazać, że podawane wcześniej dawki jedzenia są zbyt małe i jeże nie przybierają na wadze. Należy wtedy powoli zwiększyć dawkę dobową, radzę nie więcej niż o 10 g. Cotygodniowe ważenie pozwala zweryfikować wielkość podawanej dawki, tak aby w ciągu tygodnia jeż przybierał od 40 g do 60 g. W przypadku grupowego karmienia może wystąpić konieczność rozdzielenia osobników o podobnej masie ciała i zapotrzebowaniu na pożywienie.
W czym karmić
Jeże nie należą do zwierząt, które będą specjalnie dbały o porządek w swoim otoczeniu. Dlatego należy pamiętać o codziennym usuwaniu pozostałości z misek i ich dokładnym myciu, a najlepiej wyparzaniu. Brak utrzymania należytej higieny naczyń i miejsca ich wystawiania może być przyczyną przenoszenia organizmów chorobotwórczych.
Najlepiej sprawdzają się miski wykonane z ciężkich tworzyw, zapewniające dużą stabilność. Nie powinny być zbyt wysokie, 2–3 cm i średnicy ok. 10 cm. Sprawdzają się również zwykłe plastikowe miski dla kotów, jednak szybko ulegają zużyciu.
Odmierzanie porcji
Stały nadzór nad ilością podawanego pożywienia jest konieczny ze względu na zdrowie jeża. Najlepszą metodą jest ważenie składników przygotowywanej porcji. Aby uniknąć codziennego odważania, można ustalić objętościową wagę poszczególnych składników. Wyśmienicie nadają się do tego małe miarki do odmierzania materiałów sypkich, wyskalowane w mililitrach, o objętości od 5 do 100 ml.
Stosowane rodzaje pożywienia
Dieta podstawowa:
- Kocia karma „mokra” z puszki lub saszetki. Preferowana jest karma dla kociąt. Jakość karmy zależy od ceny, w myśl zasady im droższa tym lepsza. Nie polecam karm najtańszych, minimum to karma Whiskas Junior. Polecane smaki to: kurczak, drób, wołowina z wątróbką. Podawanie: na 100 g mokrej karmy 1 łyżka stołowa otrąb pszennych lub owsianych (dla starszych jeży, powyżej 300 g, mogą być płatki owsiane), do tego ok. 1 łyżki oleju roślinnego.
- Karma dla jeży firmy Vitakraft, do kupienia w sklepie internetowym. Można podawać bez dodatków, ale polecam dodać łyżkę płatków owsianych i łyżeczkę oleju roślinnego na 100 g karmy.
- Kurczak gotowany z marchewką. Po ugotowaniu mięso należy pokroić na drobną kostkę, podobnie i marchewkę. Na 100 g kurczaka dodać 50 g marchewki, dodać łyżkę oleju roślinnego.
- Wołowinę dobrej jakości należy zmielić na grubszym sitku lub drobniutko posiekać, dodać do 100 g łyżkę otrąb i łyżkę oleju (podawać surową). Można też po zmieleniu lekko wołowinę podsmażyć, wszystko zależy od gustu kulinarnego jeża.
- Serca drobiowe pokroić na drobne kawałki. Podobnie jak poprzednio, na 100 g dodać łyżkę otrąb i trochę oleju. Podawać na surowo. Aby zabezpieczyć się przed salmonellozą, serca należy zamrozić. Przed podaniem rozmrozić i ogrzać.
- Jajo kurze lub przepiórcze. Może być podane jako surowe, gotowane lub w postaci lekko podsmażonej jajecznicy.
- Żywy pokarm. Podawać jeżom można jedynie taki, który pochodzi z hodowli. Nadają się do tego: larwy drewnojadów, mącznika, moli woskowych, mogą to być również świerszcze. Karmienie dżdżownicami lub ślimakami pochodzącymi z ogrodu może spowodować śmiertelne zatrucie pasożytami wewnętrznymi, których są nosicielami.
- Podawanie suchej karmy dobrej jakości jest wskazane, ale nie powinno stanowić głównej części posiłku. Sucha karma stosowana jako dodatek powoduje oczyszczanie zębów z płytki nazębnej, która bardzo szybko narasta podczas karmienia jeża karmami zastępczymi. Do podawania nadają się karmy Royal Canin Kitten 36, Whiskas Junior.
- Jako dodatek do karm mokrych, zamiast płatków owsianych lub otrąb, można zastosować karmę firmy JR FARM „Igefutter Spezial”. Nie polecam stosować jako główne pożywienie, ale jako dodatek jest bardzo cenny ze względu na zawartość skorupiaków i owadów, które są źródłem chityny.
Jeże mają bardzo różne upodobania smakowe, dlatego trzeba utrafić w taką karmę, którą chętnie jedzą. Z czasem mogą zmienić swoje zainteresowania kulinarne.
Dodatki pochodzenia roślinnego
Jako dodatki do jedzenia można stosować np. pokruszone niesolone orzeszki ziemne, drobno pokrojony banan, łuskany słonecznik, rodzynki i wspomniane wcześniej płatki owsiane, otręby pszenne lub owsiane, gotowaną marchewkę. Należy pamiętać, że jeże to zwierzęta mięsożerne i pokarm roślinny podawany w nadmiarze będzie miał negatywny wpływ na ich zdrowotność i stan układu pokarmowego.
UWAGA! Niezależnie od rodzaju podawanego pożywienia, jeż musi mieć stały dostęp do czystej wody. Należy ją często wymieniać i uzupełniać, a miskę dokładnie myć i wyparzać.
Pod żadnym pozorem nie wolno podawać jeżom do picia krowiego mleka. Pomimo powszechnego przekonania, nie jest ono dla jeży zdrowe, chociaż bardzo chętnie pite. Układ pokarmowy jeży nie ma możliwości trawienia zawartej w mleku laktozy, która rozkładana przez bakterie gnilne powoduje wystąpienie nieżytów i wzdęć, które mogą doprowadzić do śmierci jeża.
Dla dociekliwych
Ilość pożywienia, jaka jest podawana, zależy od wielu zmiennych. Przy pomocy specjalnie opracowanych sposobów można obliczyć konkretne zapotrzebowanie zwierzęcia w zależności od jego stanu zdrowia, aktywności i jego stanu fizjologicznego. Do wyliczenia zapotrzebowania w kcal/24h, zastosować trzeba następujący wzór:
Stała taksonomiczna (C) x (masa ciała w kg)0,75 x 1,5 x status fizjologiczny = Kcal/24h
Gdzie:
Stała taksonomiczna (C)
dla jeża – 70
Status fizjologiczny
0,7 do 0,9 – całkowity brak aktywności,
0,5 do 0,7 – stany wycieńczenia,
1,0 do 1,2 – stan po zabiegach chirurgicznych, drobne urazy,
1,1 do 2,0 – rozległe urazy np. poparzenia, złamania, urazy głowy, rozległe rany,
1,5 do 3,0 – zwierzęta rosnące, laktacja, ciąża, poważne infekcje pasożytnicze.